Komputerowo
Windows NT
Windows NT (ang. New Technology) – rodzina 32- i 64-bitowych systemów operacyjnych firmy Microsoft, początkowo przeznaczonych do zastosowań profesjonalnych, obecnie z tej rodziny pochodzą także najpopularniejsze systemy dla użytkowników domowych. Rodzina systemów NT wywodzi się z systemu OS/2, opracowanego przez IBM we współpracy z Microsoftem. Początkowe wersje Windows NT w wersji 3.x mogły być instalowane na partycji HPFS (System plików OS/2), właśnie dlatego, że rodzina NT bazowała na kodzie OS/2.
Na jądrze Windows NT oparto system Windows Phone 8 (w przeciwieństwie do systemu Windows Phone 7, który był oparty jeszcze na Windows CE).
Najnowszą stabilną wersją Windows NT jest Windows 11
Charakterystyka
System NT daje się przenosić na różne architektury procesorów, a także działa z wywłaszczeniem oraz wielozadaniowo. Jedną lub więcej wersji systemu NT przeniesiono na procesory Intel 386 i nowsze (x86), MIPS R4000, DEC Alpha, PowerPC, Itanium (IA-64) oraz AMD64 (x64). W chwili obecnej wspierane są platformy x86, x64 i ARM.
Podstawowymi celami systemu Windows NT są:
- deklarowana zgodność z aplikacjami MS-DOS
- przenośność
- rozszerzalność
- bezpieczeństwo
- umożliwienie korzystania z kilku procesorów
- częściowa zgodność ze standardem IEEE 1003 interfejsu przenośnego systemu operacyjnego (patrz: POSIX)
- adaptacje międzynarodowe
Jądro NT
W systemie NT zastosowano architekturę mikrojądrową – podobnie jak w jądrze Mach (patrz: jądro systemu operacyjnego), dzięki czemu daną część systemu można ulepszać bez zbytniego naruszania jego innych części.
Co do uznania jądra za mikrojądro istnieją spekulacje. Jądro NT wprawdzie ma pewne cechy mikrojądra, lecz jego budowa stricte odnosi się do architektur warstwowych systemów operacyjnych, co nie wyklucza jednak modułowości jądra.
Wersje systemów z rodziny NT
Istnieje kilka wersji systemów Windows NT: dla domowych centrów rozrywki, dla zwykłych komputerów domowych, dla stacji roboczych oraz serwerów. Wszystkie korzystają z tego samego jądra i kodu systemu operacyjnego, lecz oprogramowanie serwera jest skonfigurowane do pracy z aplikacjami typu klient-serwer i może działać jako serwer aplikacji w sieciach lokalnych NetWare i Microsoft.
| Wersja | Nazwa marketingowa | Edycje | Data wydania | Numer kompilacji |
|---|---|---|---|---|
| 3.1 | Windows NT 3.1 | Workstation (Stacja robocza, nazwana po prostu Windows NT), Advanced Server | 27 lipca 1993 | 528 |
| 3.5 | Windows NT 3.5 | Workstation, Server | 21 września 1994 | 807 |
| 3.51 | Windows NT 3.51 | Workstation, Server | 30 maja 1995 | 1057 |
| 4.0 | Windows NT 4.0 | Workstation, Server, Server Enterprise Edition, Terminal Server, Embedded | 24 sierpnia 1996 | 1381 |
| 5.0 | Windows 2000 | Professional, Server, Advanced Server | 17 lutego 2000 | 2195 |
| 5.0 | Windows 2000 | Datacenter Server | 26 września 2000 | 2195 |
| 5.1 | Windows XP | Home, Professional, Media Center (original, 2004 & 2005), Tablet PC (original and 2005), Starter, Embedded, Home N, Professional N | 25 października 2001 | 2600 |
| 5.1 | Windows Fundamentals for Legacy PCs | N/A | 8 lipca 2006 | 2600 |
| 5.2 | Windows XP | Edycja 64-bit, Wersja 2003 (IA-64) | 28 marca 2003 | 3790 |
| 5.2 | Windows Server 2003 | Standard, Enterprise, Datacenter, Web, Storage, Small Business Server, Compute Cluster | 24 kwietnia 2003 | 3790 |
| 5.2 | Windows XP | Professional x64 Edition (x86-64) | 25 kwietnia 2005 | 3790 |
| 5.2 | Windows Server 2003 R2 | Standard, Enterprise, Datacenter, Web, Storage, Small Business Server, Compute Cluster | 6 grudnia 2005 | 3790 |
| 5.2 | Windows Home Server | N/A | 16 lipca 2007 | 3790 |
| 6.0 | Windows Vista | Starter, Home Basic, Home Premium, Business, Enterprise, Ultimate | Biznes: 30 listopada 2006 Konsument: 30 stycznia 2007 | 6000 (RTM) 6001 (SP1) 6002 (SP2) 6003 (SP2 Update) |
| 6.0 | Windows Server 2008 | Foundation, Standard, Enterprise, Datacenter, Web Server, HPC Server, Itanium-Based Systems | 27 lutego 2008 | 6001 (RTM) 6002 (SP2) 6003 (SP2 Update) |
| 6.1 | Windows 7 | Starter, Home Basic, Home Premium, Professional, Enterprise, Ultimate | 22 października 2009 | 7600 (RTM) 7601 (SP1) |
| 6.1 | Windows Server 2008 R2 | Foundation, Standard, Enterprise, Datacenter, Web Server, HPC Server, Itanium-Based Systems | 22 października 2009 | 7600 (RTM) 7601 (SP1) |
| 6.1 | Windows Home Server 2011 | N/A | 6 kwietnia 2011 | 7600 (RTM) |
| 6.1 | Windows Thin PC | 6 czerwca 2011 | 7601 (RTM) | |
| 6.2 | Windows 8 | Windows 8, Windows 8 Pro, Windows 8 Enterprise, Windows RT | 26 października 2012 | 9200 |
| 6.2 | Windows Server 2012 | Foundation, Essentials, Standard, Datacenter | 4 września 2012 | 9200 |
| 6.3 | Windows 8.1 | Windows 8.1, Windows 8.1 Pro, Windows 8.1 Enterprise, Windows RT 8.1 | 18 października 2013 | 9600 |
| 6.3 | Windows Server 2012 R2 | Foundation, Essentials, Standard, Datacenter | 18 października 2013 | 9600 |
| 10.0 | Windows 10 | Home Single Language, Home, Pro, Pro Education, Pro for Workstations, Enterprise, Education, Windows 10 S, IoT Core, Mobile, Mobile Enterprise | 29 lipca 2015 | 10240 (TH1) 10586 (TH2) 14393 (RS1) 15063 (RS2) 16299 (RS3) 17134 (RS4) 17763 (RS5) 18362 (19H1) 18363 (19H2) 19041 (20H1/VB) 19042 (20Η2) 19043 (21H1) 19044 (21H2) |
| Windows Server 2016 | Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Storage Server, Hyper-V Server | 26 września 2016 | 14393 (RS1) | |
| Windows Server 2019 | Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Hyper-V Server | 2 października 2018 | 17763 (RS5) | |
| Windows Server 2022 | Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Hyper-V Server | 2021 | 20348 (Iron) | |
| 10.0 | Windows 11 | Home Single Language, Home, Pro, Pro Education, Pro for Workstations | 2021 | 22000 (Sun Valley) |
Windows NT 3.1 w stosunku do 3.51 zawierał Menedżer programów i Menedżer plików z serii Windows 3.1x. Windows NT 4.0 zastąpił te programy Eksploratorem Windows (pasek zadań i menu Start), który pierwotnie pojawił się w Windows 95.
Język programowania
Windows NT jest napisany w C i C++, w małej części napisany w asemblerze[potrzebny przypis]. C jest głównie używany w kodzie jądra, podczas gdy C++ jest używany głównie w kodzie trybu użytkownika[potrzebny przypis]. W miarę możliwości unika się języka asemblera, ponieważ utrudniłoby to przenoszenie[potrzebny przypis].
Sukces Windows NT
W 1996 sprzedano więcej licencji serwera NT niż wszystkich licencji różnych wersji systemu Unix. System plików NTFS zaprojektowany dla Windows NT cechuje współpraca z rozwiniętym systemem obsługi uprawnień użytkowników i wyższy poziom bezpieczeństwa danych niż w systemie FAT (stosowanym w MS-DOS i Windows 9x/Me). Kolejne wersje systemów z rodziny NT wdrażały również nowości przygotowane głównie dla użytkowników domowych, jak obsługa DirectX i multimediów.
Architektura Windows NT jest stosowana także w konsumenckich edycjach Windows od wersji 2000.